Janssons Verleiding: Een Zweeds Kerstgerecht dat de Tijd Trotseert

Janssons Verleiding, of Janssons frestelse in het Zweeds, is een romige aardappelschotel die de smaakpapillen prikkelt met gesmolten uien en umami-rijke ingeblikte spiering. Dit klassieke Zweedse gerecht, vaak geserveerd met schnaps als onderdeel van de Julbord (‘Kersttafel’), heeft een interessante geschiedenis en is een favoriet tijdens de feestdagen.

Het geven van cadeaus is niet altijd mijn sterkste kant. Er waren jaren waarin ik mijn familie hun cadeaus gaf, nog in winkeltassen, prijskaartjes eraan bevestigd. Maar een paar dagen na de kerst, wanneer de druk van het geven van cadeaus voorbij is, vind ik mijn ware roeping: koken. Vorig jaar miste ik Kerstmis volledig en arriveerde ik pas op 26 december bij mijn moeder. Maar een paar dagen later kookte ik een troostmaaltijd voor mijn familie: kastanjesoep, geroosterde spruitjes, de boterigste cake, een grote geglazuurde ham en een pan romige aardappelen. Romige aardappelen zijn wat mij betreft het officiële bijgerecht van Kerstmis.

Door de jaren heen heb ik verschillende varianten van deze romige aardappelschotel in mijn kerstkookrepertoire opgenomen. Gegratineerde aardappelen en aardappelen au gratin zijn enkele voorbeelden, maar mijn nieuwste favoriet is Jansson’s Verleiding. Dit gerecht, een van de meest heerlijke exportproducten van Zweden, heeft een interessante oorsprong. Er zijn verschillende theorieën over de naamgeving van dit gerecht. Een daarvan suggereert dat het vernoemd is naar een film uit 1928 van Edvin Adolphson, terwijl een oudere theorie beweert dat het vernoemd is naar de Zweedse operazanger Per Adolf Janzon – ‘niet zo waarschijnlijk’, volgens de Zweedse voedselschrijver Jens Linder. Wat we wel weten, zegt Linder, is dat Jansson’s Verleiding pas op de kersttafel verscheen tijdens de Tweede Wereldoorlog en zich pas in de jaren ’70 als kerstgerecht vestigde.

Het meest verleidelijke aan Jansson’s Verleiding zijn misschien wel de aardappelen. Deze romige, smeltende aardappelschotel is een ware traktatie en een perfecte aanvulling op elke feestmaaltijd.

Veelgestelde vragen

Wat is Janssons Verleiding?
Janssons Verleiding is een traditioneel Zweeds gerecht dat vaak wordt geserveerd tijdens de kerstperiode. Het is een romige aardappelschotel met gesmolten uien en umami-rijke ingeblikte spiering.

Wat is umami?
Umami is een van de vijf basissmaken, naast zoet, zuur, bitter en zout. Het wordt vaak omschreven als hartig en wordt geassocieerd met voedingsmiddelen zoals vlees, kaas en tomaten.

Wat zijn ingeblikte spiering?
Ingeblikte spiering zijn kleine, vette visjes die vaak worden gebruikt in Scandinavische gerechten. Ze voegen een rijke, zoute smaak toe aan gerechten.

Wat is de Julbord?
De Julbord, wat letterlijk ‘Kersttafel’ betekent, is een traditionele Zweedse feestmaaltijd die tijdens de kerstperiode wordt geserveerd. Het bestaat uit verschillende gerechten, waaronder Janssons Verleiding.